پل ورسک شاهکار مهندسی و معماری بر فراز دره عمیق ورسک و در ارتفاعی بسیار بالاتر از سطح دریا قرار دارد. این پل با طراحی شکوهمند و ابعاد چشمگیرش، دو کوه سخت‌گذر عباس‌آباد را به هم متصل کرده و به‌عنوان نماد پیروزی در دوران جنگ جهانی دوم شناخته می‌شود. قدمت پل ورسک به سال 1315 برمی‌گردد و هزینه ساخت آن مبلغی در حدود 715 میلیارد ریال در سال ۹۶ معادل‌سازی شد. این پل هنوز که هنوزه به‌عنوان یکی از بزرگترین و مهم‌ترین پل‌های راه‌آهن شمال ایران، نقش حیاتی در شبکه حمل‌ونقل کشور ایفا می‌کند. در ادامه این مقاله مدوسادکور به تاریخچه و حقایقی جالب در مورد پل ورسک یا بهتر است بگوییم شاهکار مهندسی می‌پردازیم.
آدرس پل ورسک: استان مازندران، جاده فیروز کوه، شهرستان سوادکوه، روستای ورسک
تاریخچه ساخت پل ورسک
در دوران حکومت رضاشاه پهلوی (سال 1305) طرح احداث راه‌آهن سراسری ایران به تصویب مجلس شورای ملی رسید. هدف این طرح، اتصال شمال و جنوب کشور و تسهیل جابه‌جایی بین این دو نقطه بود. با این حال، به‌دلیل نبود دانش و فناوری مورد نیاز در ایران آن زمان تصمیم بر این شد که کار ساخت این پروژه به شرکت‌های خارجی سپرده شود.
پس از تلاش‌های ناموفق چند شرکت معتبر از آمریکا، انگلیس، فرانسه و آلمان، اجرای پروژه به شرکت دانمارکی کامپساکس (Kampsax) واگذار شد. قرارداد ساخت راه‌آهن سراسری در اول اردیبهشت سال 1312 با امضای یورگن ساکسیلد، مدیرعامل این شرکت دانمارکی، نهایی شد. این شرکت، که پیش از این 1200 کیلومتر راه‌آهن در ترکیه ساخته بود، به‌واسطه معرفی ترکیه و اعتماد به تجربه‌اش، موفق به کسب قرارداد در ایران شد.
حقایق جالب در مورد پل ورسک
در ادامه حقایقی جالب در مورد این پل را بررسی می‌کنیم:
• پل ورسک یا پل پیروزی
پل ورسک به دلیل نقش حیاتی‌اش در جنگ جهانی دوم به‌ویژه در انتقال مهمات به نیروهای متفقین، لقب «پل پیروزی» را از وینستون چرچیل دریافت کرد. بدون این پل، احتمالاً متفقین نمی‌توانستند به‌خوبی مهمات را جابجا کنند و ممکن بود نازی‌ها بر جهان حکومت کنند.
• علت نام‌گذاری پل به ورسک
چندین روایت مختلف درباره نام‌گذاری پل ورسک وجود دارد. برخی معتقدند نام آن از روستای نزدیک به پل، ورسک گرفته شده، برخی دیگر نیز می‌گویند که نام پل به‌دلیل وجود درختچه‌های ورس در اطراف آن است. همچنین، بعضی‌ها بر این باورند که نام پل از نام مهندس سازنده‌اش، شزووسک گرفته شده و در زبان فارسی به ورسک تبدیل گردید.
• رکورد ورسک در گینس
پل ورسک در ارتفاع 110 متری از سطح زمین ساخته شده و به‌خاطر این ارتفاع، نامش در کتاب رکوردهای گینس به‌عنوان یکی از پل‌های با ارتفاع بیش از ۶۱ متر ثبت شده است.
• عدم استفاده از سازه فلزی
پل ورسک با طول 86 متر از سیمان، شن و آجر ساخته شده و در ساخت آن از هیچ سازه فلزی استفاده نشده است.
• حمل مهمات در جنگ جهانی دوم
در طول جنگ جهانی دوم، متفقین روزانه با 75 قطار مهمات جنگی را از بندر امام خمینی به بندر ترکمن منتقل می‌کردند؛ به‌طور میانگین هر 25 دقیقه یک قطار از روی پل ورسک عبور می‌کرد.
• تصویر ورسک روی اسکناس
در دوران پهلوی، ساخت خط آهن و پل ورسک به‌عنوان یک دستاورد مهم در صنعت ایران شناخته شد و تصویر پل ورسک روی اسکناس 200 ریالی آن زمان چاپ شد.
بهترین زمان بازدید از پل ورسک
پل ورسک که به دلیل قدمت تاریخی و اهمیت جهانی‌اش به یکی از جاذبه‌های برجسته سوادکوه تبدیل شده، روزانهچندین قطار از جمله قطارهای تهران-گرگان و تهران-ساری به‌علاوه قطارهای باری و سوختی از روی آن عبور می‌کنند. بهترین زمان برای سفر و بازدید از این پل، فصول بهار و تابستان بوده که هوا خنک و دلپذیر است و فرصت مناسبی برای تماشای پل ورسک و عبور قطار از روی آن را فراهم می‌آید. پاییز و زمستان نیز با مناظر رنگارنگ پاییزی و پوشش برف، تصاویری کارت‌پستالی از قطار در حال عبور از روی پل تاریخی را به نمایش می‌گذارند.
جاهای دیدنی نزدیک به پل ورسک
اگر برای بازدید پل ورسک رفتید، در نزدیکی آن می‌توانید از مناطق زیر هم دیدن کنید:
• خانه کودکی رضاشاه یا موزه مردم‌شناسی:خانه اجدادی رضاشاه در آلاشت سوادکوه با قدمتی 200 ساله
• جنگل پلنگ دره: جنگل و رودخانه‌ای زیبا در منطقه شیرگاه سوادکوه، مناسب برای طبیعت‌گردی و آب‌تنی
• آبشار ورسک: آبشاری با ارتفاع حدود 20 متر در شرق روستای ورسک
• دریاچه لفور: دریاچه سد البرز، معروف به زیبایی‌های طبیعی در بهار و تابستان
• دریاچه شورمست: دریاچه‌ای کوچک و زیبا در جنوب غربی سوادکوه، احاطه شده توسط جنگل‌ها
در نزدیکی پل ورسک می‌توانید از خانه کودکی رضاشاه، جنگل پلنگ دره، آبشار ورسک، دریاچه‌های لفور و شورمست بازدید کنید.
نتیجه‌گیری
پل ورسک نه تنها نماد پیروزی در جنگ جهانی دوم، بلکه شاهکاری از مهندسی و معماری بوده که همچنان پس از گذشت سال‌ها نقشی مهمی در سیستم حمل‌ونقل کشور ایفا می‌کند. این پل با ساختار منحصربه‌فرد خود که بدون استفاده از سازه‌های فلزی احداث شده و با ارتفاع چشمگیرش، همچنان جز جاذبه‌های دیدنی به شمار می‌رود. پل ورسک، علاوه بر اهمیت تاریخی به یکی از جاذبه‌های گردشگری مهم در شمال ایران تبدیل شده و هر ساله گردشگران زیادی برای بازدید از آن و طبیعت زیبای اطرافش به سوادکوه سفر می‌کنند. بازدید از این پل، تجربه‌ای خاص از تلفیق تاریخ، تکنولوژی و طبیعت را به هر بازدیدکننده‌ای هدیه می‌دهد.
