عمارت کلاه‌فرنگی در بخش مرکزی بندرعباس، یکی از بناهای تاریخی برجسته این شهر بوده که در گذشته به‌عنوان گمرک و مرکز تجارت داخلی و خارجی استفاده می‌شد. قدمت این عمارت به دوره صفویه بازمی‌گردد و معماری خاصی دارد. ساختمان عمارت کلاه فرنگی بندرعباس شامل طبقه همکف برای نگهداری کالا، طبقه دوم برای امور اداری و سکونت و دو حیاط وسیع در شمال غرب به همراه چندین آب‌انبار می‌شود.
بر فراز طبقه دوم عمارت کلاه فرنگی سازه‌ای هشت‌ضلعی از چوب قرار دارد که گنبدی مخروطی‌شکل در مرکز آن دیده می‌شد. این گنبد که به کلاه اروپایی‌های آن زمان شباهت داشت به بخش بالایی بنا نام «کلاه‌فرنگی» بخشید؛ به‌مرور زمان، این نام به کل عمارت اطلاق شد.
آدرس عمارت کلاه فرنگی بندرعباس: استان هرمزگان، بندر عباس، بلوار ساحلی روبروی اسکله حقانی، درون محوطه حوزه علمیه
قدمت عمارت کلاه فرنگی بندرعباس به چه زمانی برمی‌گردد؟
بنای عمارت کلاه‌فرنگی به دوران صفویه بازمی‌گردد. در آن دوره، بندرعباس به‌عنوان یکی از بنادر کلیدی ایران و پل ارتباطی با غرب شناخته می‌شد. به همین دلیل، در سال 1080 شمسی، هلندی‌ها ساخت این عمارت را در نزدیکی خانه‌ای در این منطقه آغاز کردند. ساخت آن چهار سال به طول انجامید و سرانجام در سال 1084 شمسی به بهره‌برداری رسید.
پس از اینکه در سال 1137 شمسی، هلندی‌ها بندرعباس را ترک کردند، این بنا به کاربری‌های جدید اختصاص یافت. در سال 1284 شمسی، هم‌زمان با شروع فعالیت رسمی گمرک عباسی طبقه همکف عمارت به امور گمرکی اختصاص داده شد و سایر طبقات همچنان به‌عنوان دارالحکومه مورد استفاده قرار گرفتند. این بنا در طول تاریخ به نمادی از اهمیت اقتصادی و تجاری بندرعباس تبدیل شد و بازتابی از شکوه گذشته این بندر به شمار می‌رود.
در ادامه با گذر زمان و تغییرات متعدد، در سال 1352 شمسی، ساختمان کلاه‌فرنگی به‌عنوان یکی از نمادهای تاریخی و فرهنگی بندرعباس شناخته شد و همچنان یکی از جاذبه‌های برجسته این منطقه باقی مانده است.
معماری عمارت کلاه فرنگی چگونه است؟
معماری بنای کلاه فرنگی در مساحتی 429 مترمربع و ارتفاعی حدود 9 متر، دارای 33 اتاق در سه ضلع خود است که هر ضلع با مهتابی‌های زیبا تزئیناتی دارد. طبق روایات تاریخی این عمارت در دوره ناصری دارای کاربری‌های متنوعی بوده و به‌عنوان مجموعه‌ای شامل موارد زیر می‌شد:
- دیوان‌خانه
- حرم‌خانه
- صندوق‌خانه
- غلام‌خانه
- حمام
- محبس‌خانه
- اصطبل
- فراش‌خانه
- کارخانه
- شربت‌خانه
این طراحی علاوه بر زیبایی، اهمیت استراتژیک این بنا در دوره‌های مختلف تاریخی را نشان می‌دهد و آن را به یکی از آثار برجسته معماری ایرانی تبدیل می‌کند.
چرا باید از عمارت کلاه فرنگی بازدید کنیم؟
عمارت کلاه فرنگی بندرعباس در مجاورت اسکله قدیمی و بر روی بلوار طالقانی، یکی از جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی این شهر بوده که متأسفانه به دلیل ساخت‌وسازهای جدید و عدم نگهداری مناسب، به حالتی متروکه درآمده و برخی بخش‌های آن تخریب شده است. بااین‌حال، این عمارت همچنان نمادی از تاریخ و معماری غنی منطقه به شمار می‌رود و توجه به بازسازی و حفظ آن می‌تواند ارزش تاریخی آن را احیا کند.
برای بازدید از بندرعباس و دیدن جاذبه‌های این شهر، فصل پاییز و زمستان به دلیل هوای معتدل و مطبوع زمان مناسبی به شمار می‌روند؛ البته بهار و تابستان با فعالیت‌های ساحلی و دریایی، منظره‌ای متفاوت از این شهر بندری به شما می‌دهد.
