قبرستان دولاب گنجینه‌ای از تاریخ و خاطرات پنهان در دل محله‌های قدیمی تهران قرار دارد. این مکان با سکوت و آرامشی خاص، مدفن نام‌آوران و شخصیت‌های غیرایرانی بوده که در طول زندگی خود ردپای عمیقی در فرهنگ و تاریخ کشور گذاشته‌اند. هر گام در این قبرستان، شما را به دنیای گذشته‌ها می‌برد و داستان‌هایی از زندگی‌های پر از چالش و موفقیت‌های آنان را روایت می‌کند. اگر به دنبال جایی هستید که در آن همزمان با تاریخ آشنا شده و از زیبایی‌های فرهنگی پایتخت نیز لذت ببرید، قبرستان دولاب انتخابی خوب برای شما خواهد بود.
«همچنین گورستان دولاب به قبرستان ممنوعه نیز مصطلح است.»
آدرس: تهران، صاحب الزمان، بلوار پاسدار گمنام، خیابان رضائی تاجری
تاریخچه قبرستان دولاب
تاریخچه گورستان دولاب به اولین تجمع ارامنه در حاشیه حصار جنوبی تهران برمی‌گردد. این محله که نزدیک بازار بوده، اولین گورستان یا آرامستان ارامنه بود و بعدها به دلیل تخریب به بافت مسکونی شهر پیوست. همچنین، قدیمی‌ترین کلیسای تهران به نام کلیسای سورپ گورک که در بازارچه قوام‌الدوله واقع شده و در اواخر دوره قاجار بنا شده، نشانی از وجود جامعه ارامنه در آن زمان دارد.
براساس نوشته‌های اعتمادالسلطنه در کتاب مرآت البلدان در سال 1137 قمری، به دستور کریم خان زند، ارامنه سنگ‌تراش اصفهانی به تهران منتقل و در محله دولاب ساکن شدند و این موضوع بهانه‌ای برای ایجاد گورستان ارامنه در شرق تهران شد.
افراد مشهور مدفون در گورستان دولاب
در گورستان دولاب، افراد مشهور و نامداری به خاک سپرده شده‌اند که هر یک سهمی در تاریخ فرهنگی و اجتماعی ایران داشته‌اند. از جمله این افراد می‌توان به افراد زیر اشاره کرد:
- اوانس اوگانیانس: نخستین کارگردان سینمای ایران و بنیان‌گذار اولین مدرسه بازیگری در کشور
- ولادیسلاو هورودکی: معمار برجسته لهستانی
- وارطان سالاخانیان: یکی از فعالان حزب توده
- آنتوان سوروگین: عکاس گرجی و روسی که در دوران قاجار
- نیکلای مارکف: معمار روس‌تبار مقیم ایران
- آلفرد ژان بانیست لومر: موسیقی‌دان نظامی فرانسوی در زمان ناصرالدین‌شاه قاجار
- کنت دو مونت فرت: نخستین رئیس پلیس ایران
- دکتر جمشید اعلم: پزشک مخصوص محمدرضا پهلوی
- دکتر کلوکه : پزشک فرانسوی محمدشاه قاجار
- ولادیمیر گاردایستکی: معمار ایستگاه راه‌آهن تهران
اما مهم‌ترین بخش قبرستان دولاب تهران، آرامگاه لهستانی‌هاست که با کشتی به ایران آمده بودند، اما به دلیل بیماری و خستگی نتوانستند به وطن خود بازگردند. نکته غم انگیز اینکه بر روی سنگ قبرهایشان نوشته شده که این افراد سربازانی نبودند که در جنگ جان باختند؛ بلکه در اثر بیماری‌های واگیردار مانند تیفوس و تحلیل قوا فوت کردند.
حقایقی در مورد گورستان دولاب
در ادامه به 2 حقیقت جالب در مورد گورستان دولاب می‌پردازیم:
1.اولین قبر گورستان دولاب
قبرستان دولاب در گذشته زمین‌های کشاورزی بوده و اولین فرد دفن‌شده در این مکان، دکتر «کلوکه»، پزشک مخصوص محمدشاه و ناصرالدین‌شاه قاجار است که در سال 1855 به خاک سپرده شد.
2.بخش ترسناک گورستان
بخش ارتدوکس قبرستان دولاب به عنوان یکی از ترسناک‌ترین قسمت‌ها شناخته می‌شود، جایی که 26 مهندس ایتالیایی که در سال‌های 1936 تا 1943 در ایران کار می‌کردند. قبرهای آن‌ها در زیرزمین و لای دیوارها قرار دارد و سنگ قبرهایشان به صورت ایستاده در دیوار نصب شده است.
چگونه به گورستان دولاب برویم؟
گورستان دولاب نه تنها مدفنی برای افرادیست که سهم بسزایی در تاریخ و فرهنگ ایران داشته‌اند، بلکه به عنوان یک گنجینه فرهنگی، داستان‌های غم‌انگیز و شگفت‌انگیزی را در دل خود نهفته دارد. شما با قدم گذاشتن در این مکان به زمان سفر می‌کنید و با زندگی شخصیت‌هایی آشنا می‌شوید که با هنرمندی، علم و معماری خود تأثیرات عمیقی بر جامعه گذاشته‌اند.
قبرستان دولاب در اتوبان شهید محلاتی، بین خیابان شهید رضایی تاجری از غرب و خیابان مستفیذ از شمال واقع شده و از سمت شرق با املاک مسکونی و از جنوب با گلخانه‌های خیابان پاسدار گمنام هم‌جواری دارد.
