در دل کویر سوزان یزد، جایی که تاریخ و افسانه به هم پیوند می‌خورند، زندان اسکندر قرار دارد؛ بنایی که نامش به نوعی با دنیای تاریک و غم‌انگیز زندان‌ها گره می‌خورد. اما آیا واقعاً این مکان زندان بوده است؟ داستان‌های شگفت‌انگیزی که حول این بنا می‌چرخند، به ویژه تأثیر شعر حافظ،
دلم از وحشت زندان سکندر بگرفت رخت بربندم و تا ملک سلیمان بروم، آن را به یکی از جذاب‌ترین جاذبه‌های فرهنگی تبدیل کرده است. اما آیا واقعاً زندان اسکندر بوده و یا تنها نامی‌ست که از اشعار شاعران بزرگ به آن داده شده، به همین دلیل ما تصمیم گرفته‌ایم تا در این مقاله مدوسا دکور به بررسی این مکان تاریخی یعنی زندان اسکندر یزد (مدرسه ضیاییه) بپردازیم. پس با ما همراه شوید!
تاریخچه زندان اسکندر یزد
زندان اسکندر یا زندان سکندر همانند بسیاری از جاذبه‌های تاریخی یزد در محله فهادان واقع شده و با معماری شگفت‌انگیزش توجه هر گردشگری را به خود جلب می‌کند. این بنا که به نام اسکندر مقدونی نام‌گذاری شده، تاریخچه‌ای طولانی داشته و شواهدی از ساخت آن در سال 631 هجری قمری مشاهده می‌شود. هشت قرن قدمت برای بنایی که در دل کویر به شکوه خود ادامه می‌دهد، واقعاً چشمگیر بوده و به همین دلیل است که زندان اسکندر یزد در میان باستان‌شناسان جهان شهرت زیادی دارد.
داستان ساخت زندان اسکندر یزد
شایعاتی درباره حمله اسکندر در قرن 7 تا 8 هجری قمری و تبعیدی‌های سیاسی او وجود دارد که به قصه زندان اسکندر در یزد برمی‌گردد،. برخی معتقدند اسکندر برای تقویت قدرتش، ایران را به دو نیم تقسیم کرده و در یزد زندانی به نام «کثه» ساخته است. در حالی که دیگران به نقش ضیاءالدین حسین رضی اشاره می‌کنند که نخستین کلنگ مدرسه ضیائیه را در این بنا زد و پسرانش ادامه‌دهنده این مسیر بودند. همچنین، برخی بر این باورند که دوری و آب و هوای یزد باعث تبعید مخالفان سیاسی اسکندر به این مکان شد. اگرچه مدارک معتبری درباره زندان بودن این مکان وجود ندارد، اما چیزی که مسلم است، جایگاه فرهنگی و آموزشی زندان اسکندر را برای هشت قرن نشان می‌دهد.
معماری زندان اسکندر
اولین بخشی که در زندان اسکندر یزد به سراغ آن می‌رویم، گنبدخانه‌ای با ابعاد 8.8 متر و ارتفاع 18 متر است. این گنبدخانه از قدیمی‌ترین بخش‌های مدرسه ضیائیه به شمار می‌رود و دارای محرابی ساده بوده که زیبایی خاصی به آن می‌بخشد. طراحی دوطبقه زندان اسکندر یزد با طرح مقرنس و نقش سرمه‌دان در وسط گنبدخانه، جلوه‌ای منحصر به فرد در آن ایجاد کرده است.
پس از بازدید از گنبدخانه، به صحن مستطیل شکل مدرسه می‌رسیم که شامل سه ایوان بلند در ضلع‌های جنوبی، شمالی (اتاق زیر بادگیر) و غربی می‌شود. ایوان غربی بزرگ‌تر از دو ایوان دیگر بوده و گفته می‌شود ایوان ضلع شرقی در گذر زمان تخریب شده است.
نکته جالب در مورد این بنا این است که هیچ‌گونه تزئینات کاشی‌کاری در آن مشاهده نمی‌شود و تنها آثار باقی‌مانده آن، خشت خامی هست که بنا را به سادگی و زیبایی حفظ می‌کند. در مرکز این مدرسه، پایابی به عمق 5 متر وجود دارد و بالای آن، چاهی به عمق 2.8 متر از سطح زمین دیده می‌شود.
اگر علاقه‌مند به کاوش بیشتر در زندان سکندر یا مدرسه ضیاییه هستید، می‌توانید 38 پله باریک پایاب را پایین رفته و در دل تاریخ استراحت کنید. این مکان امروزه به عنوان یک کافی‌شاپ مورد استفاده قرار می‌گیرد. برخی معتقدند چاه موجود به سرداب و سیاه‌چال زندان اسکندر مربوط بوده، اما حقیقت این است که این چاه از فروریختگی پایاب در وسط صحن ایجاد می‌شود.
با ادامه بازدید از سایر بخش‌های زندان، غرفه‌ها و مغازه‌های صنایع‌دستی جلب توجه می‌کنند. اگر مایل هستید، می‌توانید برای خرید سوغات و آثار هنری هنرمندان این دیار، از این مکان بازدید کنید.
جاذبه‌های اطراف زندان اسکندر
در نزدیکی زندان اسکندر و مدرسه ضیائیه، جاذبه‌های دیدنی متعددی وجود دارد. از جمله این مکان‌ها می‌توان به بقعه دوازده امام، خانه عرب‌زاده (موزه سکه و مردم‌شناسی)، خانه لاری‌ها (موزه اسناد و مدارک یزد)، مسجد فهادان، خانه کاشفی و خانه محمودی اشاره کرد.
علاوه بر جاذبه‌های تاریخی، در این منطقه هتل‌ها و رستوران‌های متنوعی نیز وجود دارد که امکان اقامت و صرف غذا در بافت تاریخی یزد را فراهم می‌کند. از جمله اقامتگاه‌های محبوب می‌توان به هتل کهن کاشانه، هتل سنتی فهادان و هتل فاضلی اشاره کرد. رستوران‌های ترمه، ترنج و سنتی ابوالمعالی نیز از بهترین گزینه‌ها برای صرف غذا در این منطقه هستند.
آدرس زندان اسکندر یزد
زندان اسکندر یزد در محله قدیمی فهادان واقع شده و به راحتی از طریق خیابان امام یزد قابل دسترسی است. برای رسیدن به این بنای تاریخی، کافی است به کوچه رختشوی‌خانه بروید و سپس وارد کوچه حمام نو شوید؛ در اینجا می‌توانید گنبد و ساختار باشکوه زندان را مشاهده کنید.
- آدرس: یزد، فهادان، خیابان رختشور خانه
- ساعت بازدید زندان اسکندر: همه روزه از 8 صبح تا 20 شب
